Soczewki kontaktowe po 40-tce – na co zwrócić uwagę?
Po czterdziestce wiele osób zaczyna zauważać pierwsze oznaki prezbiopii, czyli naturalnego pogorszenia zdolności widzenia z bliska. To również moment, gdy noszenie soczewek kontaktowych może wymagać pewnych zmian i dostosowania do nowej sytuacji wzrokowej. W niniejszym artykule omówimy, jak starzenie się oka wpływa na komfort i skuteczność użytkowania soczewek oraz jakie opcje są dostępne dla osób po 40. roku życia.
Najważniejsze informacje:
- Prezbiopia – co to takiego i dlaczego dotyczy każdego po 40-tce?
- Czy można nosić soczewki kontaktowe mając prezbiopię?
- Korekcja prezbiopii w połączeniu z innymi wadami wzroku
- Dodatek do bliży - addycja w korekcji prezbiopii
- Na co zwrócić uwagę przy doborze soczewek po 40-tce?
- Regularne kontrole i dopasowanie soczewek po 40. roku życia
Prezbiopia – co to takiego i dlaczego dotyczy każdego po 40-tce?
Prezbiopia, inaczej starczowzroczność, to fizjologiczny proces utraty elastyczności soczewki wewnątrzgałkowej oka, który zaczyna dawać objawy zwykle około 40. roku życia. Z wiekiem soczewka staje się sztywniejsza i mniej zdolna do akomodacji, czyli dostosowania ostrości widzenia do różnych odległości patrzenia.
Objawy prezbiopii:
- Trudności z czytaniem z bliska, szczególnie przy słabym oświetleniu,
- Odczucie zmęczenia oczu przy dłuższej pracy z tekstem,
- Konieczność odsuwania książki lub telefonu na większą odległość.
To zjawisko jest niezależne od tego, czy wcześniej dana osoba miała wadę wzroku. Prezbiopia dotyka zarówno krótkowidzów, dalekowidzów, jak i osoby wcześniej cieszące się pełną ostrością widzenia.
Czy można nosić soczewki kontaktowe mając prezbiopię?
Tak, ale wymaga to odpowiedniego doboru rodzaju soczewek. Współczesna optyka oferuje wiele rozwiązań dedykowanych osobom po 40. roku życia.
Rodzaje soczewek dla osób z prezbiopią:
- Soczewki multifokalne (progresywne) – zawierają kilka stref optycznych umożliwiających jednoczesne widzenie z bliska, daleka i na odległości pośrednie.
- Monowizja – jedna soczewka (zwykle na dominującym oku) koryguje widzenie z daleka, a druga - z bliska.
- Soczewki dwuogniskowe – posiadają wyraźnie rozdzielone strefy do bliży i dali (obecnie rzadziej stosowane ze względu na rozwój soczewek progresywnych).
Korekcja prezbiopii w połączeniu z innymi wadami wzroku
Większość osób po 40-tce nie zaczyna swojej historii z korekcją wzroku dopiero w wieku dojrzałym. Dlatego często trzeba połączyć korekcję prezbiopii z już istniejącymi wadami.
W przypadku krótkowidzów i dalekowidzów korekcja wygląda tak:
- moc podstawowa odpowiada za widzenie w dal,
- do tej mocy dodaje się addycję, która odpowiada za bliż.
Aby skorygować astygmatyzm, stosuje się soczewki toryczne, które mają różną moc w różnych przekrojach oraz określoną oś cylindra. Jeśli osoba z astygmatyzmem po 40. roku życia potrzebuje korekcji również do bliży, to konieczne jest zastosowanie soczewki multifokalnej torycznej lub – w przypadku monowizji – dwóch soczewek jednoogniskowych torycznych (jedna z mocą do dali, druga z mocą do bliży).
Dodatek do bliży - addycja w korekcji prezbiopii
Dotychczasowa korekcja do dali pozostaje, a do bliży dodaje się tzw. addycję (ADD) – czyli dodatkową moc optyczną niezbędną do czytania i widzenia na krótkie odległości.
Addycja podawana jest w dioptriach i zwykle wynosi od +0.75 D do +2.50 D, w zależności od wieku i stopnia prezbiopii:
- do +1.25 D – prezbiopia początkowa,
- +1.50 do +1.75 D – prezbiopia umiarkowana,
- +2.00 do +2.50 D – zaawansowana prezbiopia.
Przykład:
Jeśli pacjent ma krótkowzroczność -2.00 D i zaczyna potrzebować korekcji do bliży, to:
- dotychczasowa moc soczewki (-2.00 D) koryguje widzenie do dali,
- dodatek ADD +1.50 D uzupełnia korekcję do bliży.
Sumarycznie w soczewce multifokalnej strefa do czytania może odpowiadać mocy -0.50 D (czyli mniej minusowej). To złożone rozwiązanie umożliwia widzenie jednocześnie na różne odległości, dzięki specjalnie zaprojektowanym strefom optycznym w jednej soczewce.
Podobnie w przypadku monowizji – pacjent będzie potrzebował soczewki do dali o mocy -2,00 D, a także soczewki do bliży o mocy -0,50 D. Rozwiązanie to również pozwoli na wyraźne widzenie, zarówno daleko, jak i blisko umieszczonych obiektów, jednak wiąże się z utratą poczucia głębi i widzenia stereoskopowego.
Na co zwrócić uwagę przy doborze soczewek po 40-tce?
Wraz z wiekiem oko przechodzi szereg zmian fizjologicznych, które mają bezpośredni wpływ na komfort i skuteczność stosowania soczewek kontaktowych. Kluczowym momentem jest pojawienie się prezbiopii, ale nie jest to jedyny czynnik determinujący wybór odpowiednich soczewek. U osób po czterdziestce należy uwzględnić również zmiany w filmie łzowym, zdolnościach adaptacyjnych oka, a także styl życia i oczekiwania wzrokowe pacjenta.
Suchość oczu
Wraz z wiekiem naturalna produkcja łez ulega zmniejszeniu, a ich skład ulega niekorzystnym zmianom, co wpływa na stabilność filmu łzowego. W efekcie może dojść do rozwoju zespołu suchego oka, który objawia się:
- uczuciem piasku lub ciała obcego pod powiekami,
- pieczeniem, szczypaniem, swędzeniem,
- zaczerwienieniem spojówek,
- częstym mruganiem lub łzawieniem (reakcja kompensacyjna),
- zmęczeniem oczu po kilku godzinach noszenia soczewek.
Z tego względu dobór odpowiedniego materiału ma kluczowe znaczenie. Najlepszym wyborem w tym przypadku są:
- soczewki silikonowo-hydrożelowe – łączą wysoką przepuszczalność tlenu (Dk/t) z odpowiednim uwodnieniem materiału,
- soczewki z dodatkowymi technologiami nawilżającymi,
- soczewki jednodniowe – higieniczne, zmniejszające ryzyko gromadzenia się osadów białkowych i lipidowych.
W niektórych przypadkach konieczne może być również stosowanie nawilżających kropli do oczu, które wspomagają komfort podczas użytkowania soczewek.
Tryb życia i warunki pracy
Wybór soczewek powinien być dostosowany do codziennego funkcjonowania pacjenta. Osoby po 40. roku życia często:
- pracują zawodowo przy komputerze (co oznacza długotrwałe patrzenie na odległość pośrednią),
- przebywają w klimatyzowanych, suchych pomieszczeniach,
- często korzystają ze smartfona i urządzeń mobilnych,
- prowadzą samochód po zmroku (konieczność dobrej widoczności w warunkach kontrastowych i refleksów świetlnych).
Dla takich pacjentów optymalne będą:
- soczewki jednodniowe, które zapewniają świeżość każdego dnia i ograniczają ryzyko infekcji oraz podrażnień,
- soczewki multifokalne z dobrze zaprojektowaną strefą pośrednią, ułatwiające komfortową pracę przy komputerze,
- soczewki z filtrem UV i technologiami minimalizującymi aberracje sferyczne (poprawiające jakość obrazu przy słabym oświetleniu).
Materiał soczewki
Z wiekiem maleje również wydolność fizjologiczna rogówki, szczególnie w zakresie metabolizmu tlenowego. Rogówka nie posiada naczyń krwionośnych, dlatego tlen pobiera bezpośrednio z powietrza – przez soczewkę kontaktową. Dlatego materiał, z którego jest wykonana soczewka, powinien gwarantować jak najwyższy poziom przepuszczalności tlenu.
Silikonowo-hydrożelowe soczewki to aktualny standard, zwłaszcza dla osób powyżej 40. roku życia, ponieważ:
- umożliwiają znacznie lepsze dotlenienie rogówki niż klasyczne hydrożele,
- zapobiegają powikłaniom, takim jak hipoksja rogówki (niedotlenienie),
- są bardziej odporne na osady białkowe i lipidowe.
Regularne kontrole i dopasowanie soczewek po 40. roku życia
W przypadku pacjentów prezbiopijnych niezbędne są częstsze kontrole optometryczne, ponieważ potrzeba korekcji do bliży rośnie z wiekiem. Oznacza to, że raz dopasowana soczewka po pewnym czasie nie będzie już spełniać swojej funkcji.
Specjalista powinien:
- dobrać odpowiednią moc soczewki,
- określić addycję,
- ocenić dominację oka (ważne przy konstrukcji multifokalnej lub monowizji),
- sprawdzić stabilność osi w soczewkach torycznych,
- przeanalizować stan powierzchni oka (test Schirmera, barwienie fluoresceiną, czas przerwania filmu łzowego),
- uwzględnić tryb życia i preferencje pacjenta (np. brak akceptacji dla monowizji).
Bibliografia:
- https://www.aoa.org/healthy-eyes/eye-health-for-life/adult-vision-41-to-60-years-of-age
- Naroo SA, Nagra M, Retallic N. Exploring contact lens opportunities for patients above the age of 40 years. Cont Lens Anterior Eye. 2022;45(6):101599. doi:10.1016/j.clae.2022.101599
- https://www.bauschandlomb.in/lens-article/lenses-for-people-over-40-years-of-age
- https://coopervision.pl/blog/soczewki-kontaktowe-dla-os%C3%B3b-starszych
Absolwentka Politechniki Wrocławskiej na kierunku Optometria oraz wielu kursów branżowych. Specjalizuje się w badaniu refrakcji wzroku oraz kontaktologii, czyli dobieraniu soczewek kontaktowych miękkich. Od ponad 10 lat pracuje w branży związanej z korekcją wzroku jako optometrysta pracujący w gabinecie. Pomaga pacjentom przeprowadzając badania wad refrakcji, dobierając okulary oraz soczewki kontaktowe.
