Test Hirschberga w okulistyce
Data publikacji: 2025-11-10
Test Hirschberga to proste, nieinwazyjne badanie okulistyczne służące do oceny ustawienia gałek ocznych. To bardzo ważne dla sprawdzenia sprawności narządu wzroku i ewentualnego wykrycia nieprawidłowości. Metoda ta jest stosowana przez okulistów od bardzo dawna. Przekonaj się na czym polega test Hirschberga i jakie schorzenia pozwala rozpoznać.
Co warto wiedzieć o teście Hirschberga?
Test Hirschberga - co to jest?
Test Hirschberga otrzymał swoją nazwę od nazwiska niemieckiego okulisty, który jako pierwszy zastosował tę metodę diagnostyczną. Julius Hirschberg opracował ją w 1886 i od tamtej pory test Hirschberga stanowi podstawowy element badania okulistycznego dzieci i niemowląt. Jego celem jest wczesne wykrywanie zeza czyli nieprawidłowego ustawienia oczu.
Rozpoznanie nieprawidłowości u najmłodszych pacjentów dzięki testowi Hirschberga daje duże szanse na bezoperacyjne zniwelowanie problemu. Trzeba zaznaczyć, że nieleczony zez może prowadzić do niedowidzenia oraz trwałych zaburzeń widzenia obuocznego.
U dzieci istnieją bardzo duże szanse na przywrócenie pełnej sprawności widzenia przy pomocy ćwiczeń oczu. Dzięki prostocie i bezpieczeństwu, test Hirschberga jest dziś standardem w gabinetach okulistycznych, pediatrycznych i ortoptycznych na całym świecie.
Na czym polega test Hirschberga?
Test Hirschberga jest dziś nazywany także testem odblasków rogówkowych i zaraz wyjaśnimy dlaczego. Badanie jest nieskomplikowane i wymaga niewiele czasu. Może go wykonać nie tylko okulista lub ortoptysta, ale lekarz rodzinny i pediatra.
Test Hirschberga polega na skierowaniu wiązki światła (najczęściej z latarki lub oftalmoskopu) na oczy pacjenta z odpowiedniej odległości. Jeśli badane jest małe dziecko - najpierw lekarz przyciąga jego uwagę np. zabawką, w taki sposób, by spojrzało ono na wprost.
Osoba przeprowadzająca test Hirschberga obserwuje gdzie pojawia się odbicie światła na rogówce.
- U osoby z prawidłowym ustawieniem oczu, odblaski świetlne są symetryczne. Pojawiają się w tym samym miejscu na obu rogówkach (zwykle nieco przyśrodkowo od środka źrenicy).
- Jeśli jedno oko jest ustawione inaczej (np. zbieżnie, rozbieżnie, ku górze lub ku dołowi), refleks światła na tej rogówce znajduje się w innym miejscu. W ten sposób można stwierdzić obecność i kierunek zeza.
Badanie trwa zaledwie kilka sekund i nie wymaga żadnego przygotowania. Nie stosuje się do niego kropli ani specjalnych urządzeń. Dużym ułatwieniem jest fakt, że badanie to można wykonać bez współpracy dziecka, a więc nawet u niemowląt.
Kiedy wykonuje się test Hirschberga?
Test Hirschberga jest wykorzystywany głównie:
- w diagnostyce zeza u dzieci i niemowląt
- jako badanie przesiewowe u noworodków i małych dzieci
- w celu oceny skuteczności leczenia zeza (np. po operacji lub podczas terapii widzenia)
- przy podejrzeniu zaburzeń ruchomości gałek ocznych, asymetrii twarzy lub innych problemów z widzeniem stereoskopowym.
To badanie często stanowi pierwszy etap diagnostyki, po którym – w razie nieprawidłowości – lekarz zleca bardziej szczegółowe testy (np. cover test, test Maddoxa, badanie ostrości wzroku czy ocenę widzenia obuocznego).
Czy test Hirschberga boli?
To pytanie pojawia się przed każdym badaniem, bez względu na dziedzinę medycyny. Ale uspokajamy – test Hirschberga jest całkowicie bezbolesny i bezpieczny. Nie powoduje również żadnych niedogodności po badaniu (tak jak się to dzieje np. po zakropleniu oczu atropiną, gdy źrenice powiększają się, pojawia się czasowy światłowstręt i ostrość widzenia pogarsza się).
Test Hirschberga odbywa się bezdotykowo, a maluch poddany badaniu może być nawet trzymany na kolanach opiekuna, co zmniejsza stres i ułatwia obserwację. Światło używane podczas testu jest delikatne i nie wywołuje dyskomfortu.
Co może wykryć test Hirschberga?
Test Hirschberga pozwala ustalić:
- obecność zeza jawnego (utrwalone odchylenie oka)
- asymetrię ustawienia gałek ocznych
- orientacyjnie – wielkość kąta zeza
- niekiedy – pozorny zez (gdy odblaski są symetryczne, ale twarz dziecka sprawia złudne wrażenie zezowania)
Test Hirschberga nie ocenia jednak ostrości wzroku ani nie określa, które oko dominuje. To badanie należy traktować szybki test przesiewowy, wskazujący, czy trzeba przeprowadzić dalszą diagnostykę. Nie zastępuje precyzyjnych metod pomiaru kąta zeza. Test Hirschberga jest mniej dokładny, zwłaszcza przy dużych odchyleniach.
Bibliografia:
- K. Matsui, Historical Perspective of the Hirschberg Test [w:] Japanese Orthoptic Journal volume 38 (2009) (dostęp: 10.11.2025).
- Insha-E-Qudrat Tirmizi, Sardar Mohammad Ali Ayaz Sadiq, Is Hirschberg enough? - A comparative study of corneal light reflex test and alternate prism cover test in measuring comitant horizontal strabismus [w:] European Journal of Ophthalmology 2025 Nov;35(6) (dostęp: 10.11.2025).
- S. Garcia, A. Santiago, P. Directo, Evaluation of a Hirschberg Test-Based Application for Measuring Ocular Alignment and Detecting Strabismus {w:] Current Eye Research 2021 Nov;46(11) (dostęp: 10.11.2025).
Absolwentka Politechniki Wrocławskiej na kierunku Optometria oraz wielu kursów branżowych. Specjalizuje się w badaniu refrakcji wzroku oraz kontaktologii, czyli dobieraniu soczewek kontaktowych miękkich. Od ponad 10 lat pracuje w branży związanej z korekcją wzroku jako optometrysta pracujący w gabinecie. Pomaga pacjentom przeprowadzając badania wad refrakcji, dobierając okulary oraz soczewki kontaktowe.
