Pachymetria – badanie grubości rogówki. Kiedy jest zalecane?

Pachymetria to ważne badanie, które pozwala ocenić grubość rogówki. W jakich sytuacjach okulista może zlecić wykonanie pachymetrii? Jakie choroby diagnozowane są poprzez pachymetrię? Sprawdź jak wygląda to badanie i w jakim celu się je robi.

Ważne informacje o pachymetrii

• Pachymetria – co to jest?
• Wskazania do wykonania pachymetrii
• Pachymetr, czyli jak wygląda badanie grubości rogówki?
  • 1. Pachymetria metodą dotykową
  • 2. Pachymetria metodą bezdotykową
• Pachymetria – normy
• Interpretacja wyników pachymetrii
• Pachymetria – przygotowanie do badania grubości rogówki
• Pachymetria – przeciwwskazania
• Pachymetria – cena badania

Pachymetria – co to jest?

Pachymetria jest to badanie zewnętrznej powierzchni oka – rogówki, a dokładnie grubości centralnej rogówki. Można się spotkać też ze skrótem nazwy tego badania, czyli CCT (od ang. central corneal thickness). Rogówka jest tkanką dobrze unerwioną, nieunaczynioną i przejrzystą. Dlaczego akurat centralna część rogówki jest poddawana badaniu? Ponieważ w tym miejscu jest ona najcieńsza.

Pachymetria jest wykonywana najczęściej wraz z pomiarem ciśnienia wewnątrzgałkowego (IOP - interocular pressure). Wyniki obu tych badań są ze sobą ściśle powiązane. Ocena stanu zdrowia pacjenta w tym zakresie musi uwzględniać zarówno grubość rogówki jak i ciśnienie w oku.

Wskazania do wykonania pachymetrii

Lekarz może skierować pacjenta na wykonanie pachymetrii, gdy zachodzi podejrzenie następujących schorzeń:

• stożek rogówki
• jaskra (zarówno gdy ciśnienie pozostaje w normie, jak i przy ciśnieniu wysokim)
• nadciśnienie oczne
• obrzęk rogówki

Pachymetria może być też zalecona do wykonania przed zabiegami okulistycznymi, np. przed laserową korekcją wzroku. Badanie wykonywane jest też w celu oceny śródbłonka.

Pachymetr, czyli jak wygląda badanie grubości rogówki?

Pachymetr to urządzenie przeznaczone do diagnostyki grubości rogówki. Obecnie medycyna daje dwa warianty tego badania. Pachymetria może być przeprowadzona dwoma metodami:

1. Pachymetria metodą dotykową

Pachymetr ultrasonograficzny służy do badania dotykowego. Głowica pachymetru styka się bezpośrednio z powierzchnią gałki ocznej. Przed przystąpieniem do badania pacjentowi podaje się krople znieczulające, ponieważ oko jest niezwykle wrażliwe. Aby zredukować dyskomfort – stosuje się bezpieczne środki znieczulające.

Pachymetria dotykowa jest bardzo krótka. Trwa nie dłużej niż kilka sekund. Pacjent musi w tym czasie utrzymać oczy otwarte i nieruchome, bez mrugania. Lekarz przykłada pachymetr ultrasonograficzny do oka, pokrywając wcześniej głowicę specjalnym żelem. Wynik badania jest znany od razu.

2. Pachymetria metodą bezdotykową

Do badania bezdotykowego służy pachymetr laserowy. To urządzenie weryfikuje stan rogówki na całej dostępnej powierzchni, co pozwala uzyskać swoistą mapę oka pod względem grubości. Przewagą pachymetru laserowego jest większy komfort pacjenta podczas diagnostyki, bowiem badanie wykonuje się z pewnej odległości, bez konieczności fizycznego kontaktu pachymetru z okiem. Znieczulenie nie jest w tym przypadku potrzebne, a dokładność pomiaru uzyskanego przez laserowy pachymetr jest bardzo wysoka.

Minusem pachymetrii bezdotykowej jest jej mniejsza dostępność sprzętu oraz wyższa cena badania. Gabinety rzadziej są wyposażone w pachymetr laserowy.

Badanie przy użyciu pachymetru - zarówno dotykowego, jak i laserowego – wykonywane jest najczęściej w pozycji siedzącej, ze względu na wygodę. Jednak badanie może być wykonane w dowolnym położeniu pacjenta, dzięki czemu nie ma żadnych przeszkód, by wykonać pachymetrię u małych dzieci i osób niepełnosprawnych.

Pachymetria – normy

Pachymetria pozwala ustalić grubość rogówki w strefie środkowej oka oraz w strefie obrzeża. Jakie są normy odnośnie pachymetrii?

Prawidłowa grubość rogówki wynosi:

- w punkcie centralnym: 0,5 – 0,6 mm
- w obszarze krawędzi: 0,6 – 0,8 mm

Interpretacja wyników pachymetrii

Przy interpretacji wyników pachymetrii trzeba zwrócić uwagę na zastosowane jednostki miar. Grubość rogówki jest określana w mikrometrach (µm). Norma pachymetrii powinna uwzględniać rasę człowieka, ponieważ istnieją różnice fizjologicznych cech u ludzi w różnych częściach świata.

Dla ludzi o białym kolorze skóry, grubość rogówki w środkowej części powinna wynosić 545 µm (± 40 μm). Im dalej od centralnego punktu gałki ocznej, tym grubość rogówki jest większa.

Grubość rogówki wpływa na poziom ciśnienia w oku, dlatego te badania powinny być wykonane jedno po drugim. Warto przy tym wiedzieć, że wartość ciśnienia w oku zmienia się w ciągu doby, a rano jest najwyższa. Im wyższe parametry grubości rogówki, tym niższy wynik ciśnienia w oku. Jeśli rogówka ma grubość zmienioną w stosunku do normy o 20  µm, to ciśnienie w oku zmienia wartość o 1 mm Hg.

Pachymetria – przygotowanie do badania grubości rogówki

Jeśli planujesz udać się na badanie grubości rogówki – pamiętaj, że pachymetria nie wymaga specjalnego przygotowania. Jeżeli nosisz soczewki kontaktowe, to ściągnięcie ich na około dwie godziny przed badaniem będzie jedyną czynnością, którą należy zrobić.

Niekiedy lekarz może zasugerować zdjęcie soczewek z oczu dzień przed wykonaniem pachymetrii. Wynika to z tego, że soczewki kontaktowe mogą oddziaływać na geometrię rogówki, a co za tym idzie – zmienić wynik pomiaru. Jeśli otrzymasz od okulisty skierowanie na pachymetrię – zapytaj kiedy powinieneś zdjąć soczewki.

Nie ma przeciwwskazań do wykonywania pachymetrii u kobiet w ciąży lub u seniorów. Badanie jest bezinwazyjne i bezpieczne. Po wykonaniu pachymetrii można prowadzić samochód, wrócić do pracy i wykonywać wszystkie czynności normalnie.

Pachymetria – przeciwwskazania

Przeciwwskazaniem do wykonania pachymetrii są:

- stany zapalne oka, takie zapalenie rogówki
- owrzodzenia rogówki
- perforacji rogówki

Pachymetria – cena badania

Pachymetrię można wykonać w ramach świadczeń NFZ. Musisz mieć wówczas skierowanie wystawione przez swojego okulistę. Badanie grubości rogówki można również wykonać prywatnie. Cena pachymetrii dotykowej (ultradźwiękowej) wynosi od około 40 do 100 zł, w zależności od stawek danego gabinetu.

Niektórzy okuliści wykonują pachymetrię w ramach ceny za konsultację lekarską. Cena pachymetrii laserowej, jak już wspomnieliśmy wcześniej – jest wyższa niż pachymetrii dotykowej i kosztuje od około 120 do 170 zł.
 
 

Bibliografia:

1. M.J. Doughty, M. L. Zaman, Human Corneal Thickness and Its Impact on Intraocular Pressure Measures: A Review and Meta-analysis Approach, Surv. Ophthalmol., 2000, 44, 5: 367–408 (dostęp: 03.03.2023).

2. S. Feizi, M.R. Jafarinasab, F. Karimian, H. Hasanpour, A, Masudi, Central and peripheral corneal thickness measurement in normal and keratoconic eyes using three corneal pachymeters. J. Ophthalmic Vision Res., 2014, 9, 3: 296–304 (dostęp: 03.03.2023).

3. K. Czechowicz – Janicka, Strategia leczenia jaskry (dostęp: 03.03.2023).

4. D. Kopacz, P. Maciejewicz, K. Kotela – Węgrzyn, Znaczenie badania pachymetrii w diagnostyce jaskry, Okulistyka nr 2/2015.