Naświetlone oczy od spawania
Naświetlone oczy od spawania to problem zdrowotny, który wbrew pozorom nie dotyczy wyłącznie osób pracujących zawodowo jako spawacze. Wystarczy chwila nieuwagi i brak odpowiedniego zabezpieczenia, by narazić się na groźne dla wzroku skutki ekspozycji na intensywne promieniowanie UV i IR. Dowiedz się, czym jest naświetlenie oczu, jakie mogą być jego objawy i powikłania, jak łagodzić jego skutki oraz – co najważniejsze – jak się przed nim skutecznie chronić.
Najważniejsze informacje:
- Czym jest naświetlenie oczu podczas spawania?
- Dlaczego spawanie jest szczególnie niebezpieczne dla oczu?
- Objawy naświetlenia oczu – jak je rozpoznać?
- Jakie są powikłania i długofalowe skutki naświetlenia oczu?
- Domowe metody leczenia naświetlonych oczu po spawaniu
- Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?
- Profilaktyka – jak chronić oczy przed naświetleniem?
Czym jest naświetlenie oczu podczas spawania?
Naświetlenie oczu, znane także jako oko łukowe lub ślepota spawalnicza, to uraz oczu u spawacza spowodowany ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe (UV) oraz podczerwone (IR) emitowane w trakcie spawania. Dolegliwość ta występuje najczęściej w wyniku braku odpowiedniej ochrony oczu.
Podczas procesu spawania generowane jest promieniowanie w bardzo szerokim zakresie długości fal: od 200 nanometrów (nm) do 1400 nm. Zakres ten obejmuje:
- Promieniowanie ultrafioletowe (UV): 200–400 nm
- Światło widzialne: 400–700 nm
- Promieniowanie podczerwone (IR): 700–1400 nm
Mimo że objawy naświetlenia oczu mogą pojawić się z opóźnieniem (nawet kilka godzin po ekspozycji), uszkodzenia zachodzą natychmiastowo. Naświetlenie oczu to forma oparzenia rogówki, porównywalna do oparzenia słonecznego skóry, ale znacznie bardziej bolesna i niebezpieczna z racji delikatności tkanki oka.
Dlaczego spawanie jest szczególnie niebezpieczne dla oczu?
Jak wspominaliśmy prędzej - proces spawania generuje nie tylko intensywne światło widzialne, ale też promieniowanie UV i IR. Każdy z tych typów promieniowania oddziałuje w różny sposób na tkanki oka i może prowadzić do odmiennych uszkodzeń.
- Promieniowanie UV uszkadza głównie powierzchniowe warstwy oka – nabłonek rogówki i spojówkę.
- Promieniowanie IR (podczerwone), które działa cieplnie, może uszkadzać głębsze struktury, w tym soczewkę i siatkówkę.
- Dodatkowo wysoka temperatura i iskry spawalnicze mogą powodować mechaniczne i termiczne urazy oka.
Wbrew pozorom, do szkodliwej ekspozycji na promieniowanie nie potrzeba patrzenia bezpośrednio na łuk spawalniczy. Wystarczy:
- krótkie spojrzenie w kierunku łuku,
- przebywanie w pobliżu osoby spawającej bez stosowania osłon,
- odbicie promieniowania od jasnych powierzchni (beton, metal, szkło),
- niewłaściwie dobrana lub uszkodzona przyłbica ochronna.
Dlatego tak ważne jest zrozumienie, że naświetlenie oczu może przydarzyć się każdemu, nie tylko profesjonalnemu spawaczowi, ale również przypadkowym obserwatorom, pomocnikom czy osobom znajdującym się w otoczeniu stanowiska spawalniczego.
Objawy naświetlenia oczu – jak je rozpoznać?
Objawy ślepoty spawacza pojawiają się zazwyczaj po kilku godzinach od ekspozycji i są efektem uszkodzenia nabłonka rogówki. Ich intensywność zależy od czasu naświetlenia oraz od tego, czy osoba miała jakiekolwiek zabezpieczenie oczu.
Do najczęstszych objawów należą:
- silny ból oczu,
- uczucie piasku pod powiekami,
- intensywne łzawienie, wynikające z drażnienia receptorów bólowych rogówki,
- światłowstręt – trudność w otwarciu oczu nawet przy słabym oświetleniu,
- zaczerwienienie oczu i obrzęk spojówek,
- skurcz powiek – odruchowe i mimowolne zaciskanie powiek,
- zamglenie widzenia, zwykle przejściowe, ale w cięższych przypadkach może utrzymywać się dłużej.
W rzadkich i ciężkich przypadkach może dojść do poważniejszych ubytków nabłonka rogówki, co wymaga interwencji okulistycznej.
Jakie są powikłania i długofalowe skutki naświetlenia oczu?
Jeśli dojdzie do wielokrotnych ekspozycji lub nieleczonego ostrego zapalenia, mogą wystąpić poważne powikłania okulistyczne:
- Blizny na rogówce - poważniejsze uszkodzenia mogą prowadzić do powstawania blizn, co skutkuje trwałym pogorszeniem ostrości wzroku.
- Zaćma - długotrwałe działanie promieniowania UV przyspiesza proces mętnienia soczewki.
- Zwyrodnienie plamki żółtej - promieniowanie UV i IR wpływa na degenerację siatkówki, szczególnie jej centralnej części, co prowadzi do upośledzenia widzenia centralnego.
- Nowotwory skóry powiek - skóra powiek również ulega uszkodzeniu na skutek UV – w długiej perspektywie zwiększa się ryzyko nowotworów skóry, takich jak rak podstawnokomórkowy powiek.
- Zespół suchego oka - uszkodzenie gruczołów łzowych oraz zaburzenia filmu łzowego mogą prowadzić do przewlekłego zespołu suchego oka, objawiającego się pieczeniem, uczuciem ciała obcego i zmęczeniem wzroku.
Domowe metody leczenia naświetlonych oczu po spawaniu
Leczenie opiera się głównie na łagodzeniu objawów i wspomaganiu regeneracji tkanek oka. Najczęściej stosowane metody to:
Krople nawilżające i przeciwzapalne
Najlepiej sprawdzają się krople zawierające hialuronian sodu, które wspomagają regenerację nabłonka rogówki. W przypadku silniejszych objawów stosuje się krople z substancjami przeciwzapalnymi, a niekiedy również antybiotykami.
Zimne okłady
Schłodzony gazik przyłożony do powiek zmniejsza obrzęk i łagodzi ból. Zimne okłady pomagają też zmniejszyć przekrwienie spojówek.
Okłady z herbaty
Schłodzone torebki herbaty (szczególnie czarnej) działają przeciwzapalnie i przynoszą ulgę dzięki obecności naturalnych tanin.
Unikanie światła
Ekspozycja na światło dzienne, a nawet sztuczne, pogłębia dyskomfort. Warto przebywać w zaciemnionym pomieszczeniu lub nosić okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV.
Leki przeciwbólowe
W przypadku silnego bólu można sięgnąć po środki przeciwbólowe o działaniu przeciwzapalnym, jak ibuprofen.
Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?
Zawsze wtedy, gdy objawy utrzymują się dłużej niż 24 godziny lub jeśli pojawią się nowe, niepokojące symptomy:
- pogorszenie ostrości widzenia,
- widzenie mroczków, błysków,
- trudności z otwieraniem oczu mimo leczenia,
- uczucie obecności ciała obcego w oku.
Lekarz okulista wykona badanie lampą szczelinową, oceni uszkodzenia i wdroży leczenie odpowiednie do stopnia zaawansowania zmian.
Profilaktyka – jak chronić oczy przed naświetleniem?
Używanie certyfikowanej ochrony wzroku
Przyłbice spawalnicze z filtrem samościemniającym powinny być podstawowym wyposażeniem każdego spawacza. Warto wybierać modele certyfikowane zgodnie z normami.
Okulary ochronne
Szczególnie przy pracach szlifierskich, cięciu plazmą lub podgrzewaniu metali. Chronią nie tylko przed promieniowaniem, ale i przed odpryskami.
Użycie barier i osłon ochronnych
W warsztatach i halach warto stosować parawany z materiałów pochłaniających promieniowanie UV. Zapobiega to przypadkowemu narażeniu osób postronnych.
Edukacja i szkolenia BHP
Szkolenie pracowników w zakresie zagrożeń związanych ze spawaniem oraz właściwego używania środków ochrony indywidualnej znacząco obniża ryzyko wypadków.
Bibliografia:
- Canadian Centre for Occupational Health and Safety, Welding - Radiation and the Effects On Eyes and Skin, 2024
- https://www.centrumspawalnicze.pl/blog-narzedziowy/spawalnictwo/naswietlone-oczy-spawacza-co-na-oczy-po-spawaniu
- https://spawmarket.pl/blog/news/domowe-sposoby-na-naswietlone-oczy-po-spawaniu-sprawdz-co-mozna-zrobic-
- https://majsterkowanie-spawanie.pl/ochrona-wzroku-w-trakcie-procesu-spawania/
Absolwentka Politechniki Wrocławskiej na kierunku Optometria oraz wielu kursów branżowych. Specjalizuje się w badaniu refrakcji wzroku oraz kontaktologii, czyli dobieraniu soczewek kontaktowych miękkich. Od ponad 10 lat pracuje w branży związanej z korekcją wzroku jako optometrysta pracujący w gabinecie. Pomaga pacjentom przeprowadzając badania wad refrakcji, dobierając okulary oraz soczewki kontaktowe.
