Zespół suchego oka. Czym jest i jak go leczyć?

OSD, czyli inaczej zaburzenie powierzchni oka szerzej jest znane jako suche oko. To grupa przewlekłych schorzeń, objawiających się przykrymi dolegliwościami m.in. pieczeniem, uczuciem piasku pod powiekami oraz nadmiernym łzawieniem oczu. Tak naprawdę rodzaj występujących objawów jest uzależnionych od wrażliwości pacjenta oraz ogólnego stanu oczu.

Czym jest zespół suchego oka?

Zespół suchego oka to bardzo powszechny problem – w Polsce z tym schorzeniem boryka się już ponad 63% mieszkańców. Uporczywe objawy w znaczący sposób wpływają na obniżenie jakości życia. Szczególnie często ten problem dotyka seniorów, choć powszechny dostęp do elektroniki i wielogodzinna praca przed ekranem monitora skutecznie wpływa na kondycję narządu wzroku.

Jednak, czym jest zespół suchego oka? To przede wszystkim grupa schorzeń, które pojawiają się na skutek niedostatecznego rozprowadzania filmu łzowego na powierzchni oka. Zbyt mała ilość tej substancji lub jej zmieniony skład może prowadzić do utraty stabilności i ciągłości filmu łzowego. Taki stan przyczynia się do nadwrażliwości oka i światłowstrętu.

Pamiętaj, że film łzowy stanowi kluczową barierę ochronną dla oka, a do tego zaopatruje górne warstwy komórek w tlen i składniki odżywcze. Dlatego zaburzenia tej warstwy powodują łatwiejsze przenikanie drobnoustrojów, co często przyczynia się do rozwinięcia infekcji.  

Jakie są przyczyny zespołu suchego oka?

To właśnie zaburzenie filmu łzowego należy do jednych z najważniejszych powodów powstania zespołu suchego oka. Jednak istnieją również inne przyczyny, które mogą doprowadzić do dalszego rozwoju tego schorzenia. Przede wszystkim warto wyszczególnić dwie formy zespołu suchego oka:

• Suche oko spowodowane nadmiernym parowaniem łez – często jest to związane z zapaleniem brzegów powiek, dysfunkcją gruczołów Meiboma, a także z zaburzeniem mrugania i problemami w obrębie szpary powiekowej. Szczególnie warto tu wymienić zaburzenia ustawiania brzegów powiek oraz zmian inwolucyjnych.
• Suche oko spowodowane niedoborem łez lub ich obniżoną produkcją – w tym przypadku warto zwrócić uwagę na obowiązujący podział – ten związany z zespołem Sjogrena bądź z nim niezwiązany. Problem ze zbyt małą ilością łez często wynika z niedrożności przewodzików, które wyprowadzają gruczoły łzowe. Oprócz tego przyczyną jest obniżone czucie rogówki.  

Jakie czynniki zwiększają ryzyko wystąpienia zespołu suchego oka?

• noszenie soczewek kontaktowych,
• operacje refrakcyjne,
• alergiczne zapalenie spojówek,
• dysfunkcja gruczołów Meiboma,
• wiek,
• choroby tkanki łącznej,
• płeć,
• rasa,
• choroba tarczycy,
• zaburzenia psychiczne,
• niedobór androgenów,
• cukrzyca,
• trądzik różowaty,
• niewielkie spożycie kwasów tłuszczowych,
• zakażenie wirusowe,
• terapia z wykorzystaniem estrogenów,
• stosowanie niektórych leków np. przeciwhistaminowych, antydepresyjnych, moczopędnych i przeciwlękowych,
• nadmierne korzystanie z smartfona i komputera,
• brak prawidłowej higieny pracy,
• niekorzystne warunki otoczenia np. zanieczyszczenia, klimatyzowane lub ogrzewane pomieszczenia oraz niska wilgotność.

Jakie są objawy zespołu suchego oka?

Zespół suchego oka w znaczący sposób wpływa na obniżenie jakości życia, co jest przede wszystkim związane z dokuczliwymi objawami tego schorzenia. Wśród najpowszechniejszych symptomów można wymienić pieczenie oczu i uporczywe uczucie suchości. Zwróć jednak uwagę na to, że nie we wszystkich przypadkach odczuwalna jest suchość. W takim przypadku film łzowy jest produkowany w odpowiedniej ilości – czasem nawet w nadmiarze – jednak jego skład nie pozwala na prawidłowe nawilżenie oczu.

Zespół suchego oka objawia się także wydzieliną surowiczą w worku spojówkowym, umiarkowanym zaczerwienieniem oczu oraz uczuciem piasku pod powiekami, co znowu powoduje nadmierne pocieranie oczu.

W niektórych przypadkach zespół suchego oka przyczynia się do punktowego ubytku nabłonka w dolnej części rogówki. Takie zmiany mają charakter obuoczny i przewlekły.

Szczególnie objawy suchego oka są odczuwalne zimą, co ma bezpośredni związek z przebywaniem w ogrzewanych pomieszczeniach. Oprócz tego ból, pieczenie oraz nadmierne łzawienie oczu mogą nasilać się podczas wpatrywania się w ekran monitora. Wiele kobiet skarży się również na zwiększenie problemów podczas zespołu napięcia przedmiesiączkowego, a także przed menopauzą.

Jakie są sposoby diagnozowania zespołu suchego oka?

Dostrzegasz u siebie objawy wskazujące na zespół suchego oka? W takim razie koniecznie udaj się do specjalisty, który postawi właściwą diagnozę. W tym celu lekarz wykona szereg badań diagnostycznych , a dzięki nim dowiesz się, w jakim stanie są Twoje oczy. Zazwyczaj w trakcie wizyty okulista nie tylko przeprowadza wywiad, ale też korzysta z popularnych i nowoczesnych metod diagnostycznych.

Czas przerwania filmu łzowego

Do wykonania tego badania potrzebna jest lampa szczelinowa. Konieczne jest też zakroplenie oka pacjenta przy pomocy np. barwnika fluoresceinowego. W ten sposób możliwa jest ocena szybkości wysychania oczu.

Testy na zespół suchego oka

Bardzo popularną metodą diagnostyczną jest test na zespół suchego oka, czyli po prostu test Schirmera. Ta metoda przede wszystkim pozwala ocenić warstwę wodną filmu łzowego. Jednocześnie lekarz nie może sprawdzić, w jakim stopniu ta substancja zwilża powierzchnię oka.

Badanie fałdów spojówki

Zauważ, że fałdy nie występują u zdrowych osób, dlatego ich obecność w wyraźny sposób wskazuje na rozwinięcie się u pacjenta zespołu suchego oka.

Występowanie punktowych ubytków nabłonka

Przy pomocy specjalnych barwników lekarz jest w stanie ocenić, czy doszło do punktowego ubytku nabłonka w dolnej części rogówki bądź też w obrębie szpary powiekowej. Zazwyczaj w tym celu wykorzystywana jest zieleń lizaminy.

Sprawdzenie wysokości menisku filmu łzowego

W przypadku osób chorych na zespół suchego oka menisk łzowy jest wyższy i przerywany.

W jaki sposób leczony jest zespół suchego oka?

Istnieją naprawdę różne metody leczenia zespołu suchego oka – niektóre z nich mają charakter niekonwencjonalny bądź są jeszcze w fazie eksperymentalnej.

Kluczowe znaczenie ma to, że zespół suchego oka wymaga stałego leczenia, bo tylko wtedy możliwe jest złagodzenie objawów. Przede wszystkim polega to na uzupełnieniu filmu łzowego przy pomocy tzw. sztucznych łez, aplikowanych na powierzchnię oka. Najlepiej sprawdzają się żele oraz krople nawilżające bez konserwantów, ponieważ mogą z nich korzystać nawet kobiety w ciąży czy po prostu osoby, noszące soczewki kontaktowe. Poza tym substancje bez konserwantów mają skład zbliżony do naturalnego płynu łzowego, dzięki temu te substancje skutecznie je imitują. Szczególnie chętnie wybierane są substancje z hialuronianem sodu, czyli pochodną kwasu hialuronowego, ponieważ wykazuje silne właściwości nawilżające.

Zwróć uwagę na to, że metody leczenia muszą być maksymalnie dostosowane do przyczyny zespołu suchego oka. Dlatego niekiedy same sztuczne łzy nie są wystarczające. Zadbaj również o środowisko, w jakim przebywasz – unikaj kontaktu z zanieczyszczeniami, dymem papierosowym, suchym powietrzem i klimatyzacją. Oprócz tego stwórz korzystne warunki do pracy, a przede wszystkim umieść monitor poniżej poziomu oczu, aby zmniejszyć wielkość szpary powiekowej.

W niektórych przypadkach leczenie wymaga stosowania leków przeciwzapalnych. Konieczna jest wtedy kontrola ze strony okulisty, ponieważ to on najlepiej dostosuje dawkę tych preparatów. Niekiedy mogą też wystąpić niepożądane działania, więc to lekarz powinien dopasować do pacjenta dany lek.

za: https://hylo.pl/zespol-suchego-oka/ [dostęp: 21.03.2022]
za: https://instytutoka.pl/suche-oko/ [dostęp: 21.03.2022]
za: https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyspojowki/86727,zespol-suchego-oka [dostęp: 21.03.2022]