Jaskra barwnikowa – na czym polega? Jak ją leczyć?

Jaskra barwnikowa jest specyficzną odmianą rozpowszechnionej i znanej w naszym społeczeństwie choroby okulistycznej. Jaskra może występować w kilku postaciach. Sprawdź co oznacza jaskra barwnikowa, jakie są jej objawy i sposoby leczenia.

Jaskra barwnikowa - co warto wiedzieć?

• Przyczyny jaskry barwnikowej
• Czynniki ryzyka jaskry barwnikowej
• Diagnostyka jaskry barwnikowej
• Objawy jaskry barwnikowej
• Leczenie jaskry barwnikowej

Przyczyny jaskry barwnikowej

Jaskra barwnikowa (pigmentary glaucoma) to rzadka postać jaskry wtórnej otwartego kąta przesączania. Pierwszy raz została opisana w 1949 roku. Charakterystyczną jej cechą, tak jak w innych odmianach jaskry, jest zbyt wysokie ciśnienie w oku. Do rozpoznania schorzenia niezbędne są specjalistyczne badania. Na ich podstawie okulista dostrzeże:

• osady barwnikowe zlokalizowane na śródbłonku rogówki (tzw. wrzeciona Krukenberga)
• ubytki nabłonka barwnikowego tęczówki (określane jako szprychowate)
• masywne złogi pigmentu na siateczce beleczkowania

Jaskra barwnikowa jest związana bezpośrednio ze zjawiskiem nazywanym zespołem rozproszenia barwnika (ZRB). Polega to na wytwarzaniu nadmiernej ilości barwnika z nabłonka barwnikowego tęczówki. Dla każdego typu jaskry charakterystyczna jest nieprawidłowa drożność naczyń oka, a w przypadku jaskry barwnikowej polega na utrudnionym przepływie cieczy wewnątrzgałkowej z powodu nagromadzonych cząstek barwnika.

Niedrożność naczyń powoduje wzrost ciśnienia w oku, a konsekwencją takiego stanu jest m.in. uszkodzenie nerwu wzrokowego (porównaj to z neuropatią nerwu wzrokowego). Rozwój jaskry barwnikowej, tak jak w innych postaciach schorzenia, może doprowadzić do całkowitej utraty wzroku.

Czynniki ryzyka jaskry barwnikowej

Lekarze zauważają, że czynnikiem zwiększającym prawdopodobieństwo wystąpienia jaskry barwnikowej (oprócz zespołu rozproszenia barwnikowego) jest:

• krótkowzroczność
• przebywanie w słabo oświetlonym środowisku
• skłonność do mrugania z dużą częstotliwością
• duży wysiłek fizyczny

Skala występowania zespołu rozproszonego barwnika u osób o białym kolorze skóry jest mniejsza niż u ciemnoskórych, i wynosi ok. 2,5%. Częściej spotykana jest u mężczyzn niż u kobiet. Problem diagnozowany jest zwykle u osób młodych i w średnim wieku, poniżej 45. roku życia.

Diagnostyka jaskry barwnikowej

Do zdiagnozowania jaskry barwnikowej niezbędne są szczegółowe badania. Patologiczne zmiany można rozpoznać dzięki biometrii oka – nowoczesnej metodzie obrazowania struktur gałki ocznej. Podobnie jak w innych odmianach jaskry, podstawę badań stanowią:

• tonometria (czyli badanie ciśnienia w oku)
• gonioskopia (czyli badanie kąta przesączania)
• optyczna koherentna tomografia przedniego odcinka oka, powszechnie znana jako AS-OCT

W zależności od uzyskanych wyników, lekarz może zlecić też inne badania, które pomogą ustalić m.in. uszkodzenia, jakie choroba dotychczas poczyniła. Jak najpełniejszy obraz kondycji narządu wzroku pozwala też dopasować najbardziej odpowiednią terapię leczniczą.

Do pozostałych badań przydatnych w diagnostyce jaskry barwnikowej należą:

• badania pola widzenia
• skaningowa polarymetria laserowa
• badanie tarczy nerwu wzrokowego

Objawy jaskry barwnikowej

Objawem jaskry barwnikowej jest zwiększone ciśnienie wewnątrzgałkowe. Złogi barwnika powodują nienaturalne uwypuklenie ku tyłowi tęczówki w środkowej części jej obwodu. Pacjent dotknięty jaskrą barwnikową sygnalizuje ubytki w polu widzenia.

Objawy jaskry barwnikowej, które może dostrzec okulista w oparciu o specjalistyczne badania, to:

• złogi pigmentu w obszarze włókien obwódki rzęskowej
• barwnik na przedniej i tylnej części soczewki
• głęboka komorę przednią oka
• pionowe złogi pigmentu w śródbłonku rogówki, przyjmujące wrzecionowaty kształt

Symptomem jaskry barwnikowej jest otwarty, szeroki kąt przesączania przy wklęsłej nasadzie tęczówki. Gonioskopia ujawnia także tylny przyczep tęczówki oraz zgromadzony pigment w strefie beleczkowania wokół tęczówki.

O powstaniu jaskry barwnikowej świadczy jednoczesna obecność zespołu rozproszenia barwnika wraz z ciśnieniem o wartości przekraczającej 21 mmHg lub dużymi wahaniami. Pacjenci doświadczają też pogorszenia ostrości wzroku i zaburzenia widzenia. Czasem towarzyszy temu ból oka

Leczenie jaskry barwnikowej

Leczenia jaskry barwnikowej jest możliwe, a im szybciej pacjent zgłosi się do lekarza z niepokojącymi objawami, tym terapia może być łatwiejsza i mniej inwazyjna. Ważnym zaleceniem dla chorych na jaskrę barwnikową jest:

• ograniczenie wysiłku fizycznego
• unikanie używek
• unikanie sytuacji stresowych

Jeżeli chorobami nie jest zaawansowana, wystarczy zmiana niektórych nawyków oraz stosowanie kropli przeciwjaskrowych. Sprawdź również >> jak zakraplać oczy?

W leczeniu jaskry barwnikowej wykorzystuje się:

• terapię laserem
• procedurę chirurgiczną

Nowoczesne techniki pozwalają na leczenie nieinwazyjne, za pomocą selektywnej i mikropulsowej trabekuloplastyki laserowej.

Bibliografia:

1. S. Farrar, B. Shields, Current concepts in pigmentary glaucoma [w:] Survey of Ophthalmology vol.37/4 (dostęp: 8.01.2024).
2. J. Yang, D. Sakiyalak, T. Krupin, Pigmentary glaucoma [w:] Journal of Glaucoma 10(5) October 2001 (dostęp: 8.01.2024).
3. G. Scuderi, M. Contestabile, L. Scuderi, A. Librando, V. Fenicia, S. Rihimi, Correction to: Pigment dispersion syndrome and pigmentary glaucoma: a review and update [w:] International Ophthalmology 2019 Jul;39(7) (dostęp: 8.01.2024).
4. J. Wasyluk, Diagnostyka i terapia jaskry barwnikowej – aktualny stan wiedzy [w:] Okulistyka po dyplomie 2020/01 (dostęp: 8.01.2024).