Widzenie tunelowe (utrata widzenia peryferyjnego) - na czym polega?

Widzenie tunelowe, znane również jako utrata widzenia peryferyjnego, to schorzenie, które powoduje znaczne zawężenie pola widzenia. Osoba doświadczająca widzenia tunelowego traci możliwość dostrzegania obiektów poza obszarem centralnym, co sprawia wrażenie, jakby patrzyła przez wąski tunel. Jest to schorzenie, które może znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie i komfort życia. W artykule przedstawimy, na czym polega widzenie tunelowe, jakie są jego przyczyny, objawy oraz sposoby diagnozowania i leczenia tego stanu.

Najważniejsze informacje:

• Czym jest widzenie tunelowe?
• Widzenie centralne i peryferyjne   
  • Widzenie centralne
  • Widzenie peryferyjne
• Jak objawia się widzenie tunelowe?
• Przyczyny widzenia tunelowego  
  • Choroby oczu powodujące widzenie tunelowe
  • Problemy neurologiczne
• Diagnostyka widzenia tunelowego
• Leczenie widzenia tunelowego

Czym jest widzenie tunelowe?

Widzenie tunelowe to zaburzenie, w którym dochodzi do utraty widzenia peryferyjnego, pozostawiając jedynie ostre widzenie centralne. Osoba z tym schorzeniem widzi jedynie obiekty znajdujące się bezpośrednio przed nią, co tworzy efekt patrzenia przez tunel lub wąską rurkę. Widzenie tunelowe może występować w jednym oku lub obu jednocześnie. Choć czasami jest to zjawisko tymczasowe, bywa również nieodwracalne, a jego stopniowy, powolny rozwój może pozostać niezauważony aż do momentu, gdy ograniczenie widzenia stanie się poważne.
 

Widzenie centralne i peryferyjne 
 

Widzenie centralne

Widzenie centralne obejmuje wszystko to, co osoba widzi bezpośrednio przed sobą, skupiając wzrok na konkretnym punkcie. To właśnie ta część pola widzenia pozwala na dostrzeganie szczegółów, takich jak tekst na tablicy okulistycznej. Jest to najbardziej precyzyjna część widzenia, która odpowiada za rozpoznawanie drobnych detali.
 

Widzenie peryferyjne

Widzenie peryferyjne, czyli obwodowe, odnosi się do tego, co osoba widzi tzw. kątem oka, bez przesuwania wzroku. To ten obszar pozwala na orientację w przestrzeni, wyczuwanie ruchu czy dostrzeganie zagrożeń pojawiających się z boku. Choć mniej wyraźne niż widzenie centralne, widzenie peryferyjne pełni kluczową rolę w codziennym funkcjonowaniu i zachowaniu bezpieczeństwa.

Jak objawia się widzenie tunelowe?

Widzenie tunelowe objawia się jako stopniowe zawężenie pola widzenia do centralnego punktu. Wyobraźmy sobie patrzenie przez rurkę lub judasza – obiekty znajdujące się w centrum są widoczne, jednak cała przestrzeń po bokach pozostaje zaciemniona. Widzenie tunelowe może prowadzić do problemów z poruszaniem się, zauważaniem przeszkód na drodze czy rozpoznawaniem osób i obiektów znajdujących się z boku. Osoby cierpiące na to zaburzenie mogą również doświadczać zawrotów głowy oraz problemów z orientacją w przestrzeni, zwłaszcza w miejscach o słabym oświetleniu.

Przyczyny widzenia tunelowego
 

Choroby oczu powodujące widzenie tunelowe

• Jaskra – choroba ta wiąże się z wysokim ciśnieniem wewnątrzgałkowym, które może uszkodzić nerw wzrokowy. Prowadzi do stopniowej utraty widzenia peryferyjnego. Nieleczona jaskra może powodować całkowitą ślepotę.
   
• Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki – jest to choroba genetyczna, która uszkadza siatkówkę. Jednym z pierwszych objawów jest trudność z widzeniem w nocy, a w miarę postępu choroby pojawia się widzenie tunelowe. Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki często prowadzi do ślepoty przed 40. rokiem życia.
   
• Odwarstwienie siatkówki – polega na oddzieleniu się siatkówki od naczyń krwionośnych, które dostarczają jej substancje odżywcze. Wymaga natychmiastowej interwencji medycznej, aby uniknąć trwałej utraty wzroku.
   
• Zapalenie nerwu wzrokowego – może być efektem schorzeń autoimmunologicznych lub infekcji. Prowadzi do osłabienia lub utraty widzenia peryferyjnego.
   

Problemy neurologiczne

• Migreny z aurą – czasem wywołują krótkotrwałe zaburzenia widzenia, w tym ograniczenie widzenia peryferyjnego.
   
• Udar mózgu – może prowadzić do różnego rodzaju problemów z widzeniem, w tym do widzenia tunelowego.
   

Diagnostyka widzenia tunelowego

Diagnostyka widzenia tunelowego polega na przeprowadzeniu badania pola widzenia, który wykonuje okulista przy użyciu specjalistycznego sprzętu, nazywanego perymetrem. Perymetria jest procedurą pozwalającą na dokładne zbadanie zakresu i jakości pola widzenia pacjenta. 

Pacjent patrzy na centralny punkt, a wokół tego punktu, w czaszy urządzenia, losowo pojawiają się inne punkty świetlne, o różnej intensywności i wielkości. Zadaniem pacjenta jest zgłaszanie, kiedy zauważa błyski światła, co pozwala ocenić, które fragmenty jego pola widzenia funkcjonują prawidłowo, a które wykazują deficyty.

Perymetria jest szczególnie przydatna w monitorowaniu postępu chorób, które mogą prowadzić do widzenia tunelowego. Regularne przeprowadzanie tego badania pozwala na śledzenie zmian w polu widzenia i może wpłynąć na odpowiednie dostosowanie leczenia lub rehabilitacji wzrokowej.

Leczenie widzenia tunelowego

Leczenie widzenia tunelowego zależy w dużej mierze od przyczyny oraz stopnia uszkodzenia wzroku. W przypadku jaskry kluczowe jest szybkie wdrożenie terapii obniżającej ciśnienie wewnątrzgałkowe, najczęściej poprzez stosowanie kropli do oczu. Kiedy krople nie przynoszą poprawy, lekarze mogą zalecić zabiegi chirurgiczne, takie jak trabekulektomia, goniotomia lub zabiegi laserowe, które pomagają chronić nerw wzrokowy przed dalszym uszkodzeniem.

W przypadku zwyrodnienia barwnikowego siatkówki terapie polegają głównie na opóźnianiu progresji choroby. Suplementacja witaminą A może pomóc w spowolnieniu rozwoju tego schorzenia. Niestety, uszkodzenia widzenia obwodowego są trwałe, a leczenie skupia się na hamowaniu ich progresji.

Widzenie tunelowe może być także efektem migreny. W takim przypadku utrata widzenia jest zazwyczaj tymczasowa i ustępuje samoistnie po zakończeniu ataku migrenowego. Jeśli natomiast przyczyną są zmiany neurologiczne, np. po udarze mózgu, poprawa widzenia obwodowego może czasem nastąpić w ciągu kilku miesięcy, choć nie zawsze jest to możliwe.

Dla pacjentów z widzeniem tunelowym często rekomendowane są także ćwiczenia wzrokowe mające na celu poszerzenie pola widzenia. W każdym przypadku niezbędne jest ustalenie właściwej diagnozy i dobranie odpowiedniej terapii, dostosowanej indywidualnie do pacjenta.

Bibliografia:

1. https://www.webmd.com/eye-health/common-causes-peripheral-vision-loss
2. https://www.allaboutvision.com/conditions/peripheral-vision.htm
3. https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/24435-tunnel-vision-peripheral-vision-loss
4. https://www.medicalnewstoday.com/articles/tunnel-vision