Plamka żółta - zwyrodnienie i znaczenie witaminy C

Plamka żółta to niezaprzeczalnie jeden z ważniejszych elementów oka. To ona umożliwia nam m.in. rozpoznawanie barw czy szczegółów obserwowanych obiektów. Niestety jest również podatna na schorzenia, takie jak np. zwyrodnienie plamki żółtej. Jest to choroba ściśle związana z wiekiem pacjenta. Może powodować pogorszenie widzenia, a nawet jego całkowitą utratę. Na szczęście możemy przeciwdziałać wystąpieniu tego schorzenia, stosując odpowiednią profilaktykę. Zaliczamy do niej m.in. spożywanie odpowiednich produktów bogatych w witaminę C. Dowiedz się najważniejszych informacji na temat plamki żółtej!

Najważniejsze informacje:

• Czym jest plamka żółta?
• Zwyrodnienie plamki żółtej
• Zwyrodnienie plamki żółtej – rodzaje
• Znaczenie witaminy C dla narządu wzroku
• Źródła oraz dawkowanie witaminy C

Czym jest plamka żółta?

Plamka żółta to niewielki obszar na siatkówce oka, który cechuje się największym zagęszczeniem czopków. Są to tzw. fotoreceptory odpowiadające za widzenie fotopowe, czyli ostre widzenie kolorów w świetle dziennym. Wyróżniamy trzy rodzaje czopków, a każdy z nich reaguje na światło z innego zakresu długości fal. Dzięki temu możliwe jest rozpoznawanie trzech barw – zielonej, czerwonej i niebieskiej. Światło skupione na plamce żółtej zmieniane jest w bodziec elektryczny. Ten z kolei przekazywany jest za pomocą nerwu wzrokowego do mózgu. Zagęszczenie fotoreceptorów oraz fakt, że każdy z nich prowadzi impuls za pomocą osobnego włókna nerwowego sprawia, że jest to miejsce o największej rozdzielczości widzenia. 



Plamka żółta zapewnia nam ostre widzenie centralne. Dzięki temu możemy z łatwością rozpoznawać litery w czytanym tekście czy przyglądać się twarzom ludzi na ulicy, niezależnie od odległości patrzenia. Dzięki niej możliwe jest również rozpoznawanie barw.
 

Zwyrodnienie plamki żółtej

Najczęstszym schorzeniem okulistycznym dotykającym plamkę żółtą jest ADM (ang. Age-related Macular Degeneration), czyli zwyrodnienie plamki żółtej. Kiedyś choroba ta nazywana była starczym zwyrodnieniem plamki żółtej, ponieważ jest bezpośrednio związana z wiekiem i dotyczy przede wszystkim osób po 50. roku życia. Podłoże genetyczne natomiast ma choroba Stargardta.

AMD prowadzić może nawet do utraty wzroku. Najczęściej objawia się jego znacznym pogorszeniem, począwszy od spadku ostrości widzenia, po ubytki w polu widzenia, nazywane mroczkiem centralnym. Zwyrodnienie plamki żółtej wpływa również na zniekształcenia obrazu oraz zaburzenia postrzegania barw, które mogą w znaczny sposób obniżać komfort życia. Warto wiedzieć, że zazwyczaj zwyrodnienie to wykrywane jest zdecydowanie zbyt późno. Jest tak ponieważ w większości przypadków nie objawia się ono gwałtownie, przez co jest trudne do zaobserwowania. Sprawdź swój wzrok za pomocą prostego testu Amslera.

Zwyrodnienie plamki żółtej – rodzaje

Wyróżnia się dwa rodzaje AMD:

• Sucha postać zwyrodnienia plamki żółtej – stanowi zdecydowaną większość wszystkich przypadków (około 90%). Rodzaj ten ma dużo łagodniejszy przebieg. Uszkodzenie siatkówki postępuje bowiem powoli i stopniowo, przez co może rozwijać się bezobjawowo nawet do kilku lat. W postaci suchej AMD dochodzi do tworzenia się złogów, tzw. druz. Prowadzi to do stopniowego niszczenia komórek nabłonka barwnikowego siatkówki.
   
• Mokra (wysiękowa) postać zwyrodnienia plamki żółtej – zdecydowanie rzadziej występująca (10% przypadków) oraz groźniejsza odmiana AMD. Charakteryzuje się ciężkim przebiegiem i w szybkim tempie doprowadzić może nawet do utraty widzenia. Dzieje się tak, ponieważ dochodzi do tzw. neowaskularyzacji, czyli nowotworzenia nieprawidłowych naczyń krwionośnych w okolicy plamki żółtej. Skutkuje to pojawieniem się stanu zapalnego oraz nieodwracalnym zanikiem komórek barwnikowych i fotoreceptorów.

Znaczenie witaminy C dla narządu wzroku

Witamina C wspiera prawidłowe funkcjonowanie naczyń krwionośnych. Ma to szczególne znaczenie w wysiękowej postaci AMD, która bezpośrednio związana jest z nieprawidłowościami w ich obrębie. Jej zadaniem jest również wspomaganie produkcji kolagenu, który jest niezbędny do zachowania właściwej struktury oka. Witamina C jest także naturalnym przeciwutleniaczem, dzięki czemu chroni przed tzw. stresem oksydacyjnym i przyczynia się do zwalczania uszkodzeń w obrębie wzroku powiązanych z wiekiem. Skutecznie wychwytuje ona wolne rodniki tlenowe, zapewniając oczom niezbędną ochronę. Badania wykazują, że spożywanie jednej pomarańczy codziennie minimalizuje ryzyko wystąpienia zaćmy czy zwyrodnienia plamki żółtej, aż o 60%. Dodatkowo witamina C zapobiega również infekcjom ocznym i wspomaga prawidłową produkcję płynu łzowego.

Źródła oraz dawkowanie witaminy C

Wiedząc jak duże znaczenie w profilaktyce zwyrodnienia plamki żółtej ma witamina C, warto wzbogacić o nią swoją dietę. Jej duże ilości znajdziemy m.in. w cytrusach, kiwi, truskawkach, brokułach, pomidorach, papryce i czarnej porzeczce. 

Dzienna zalecana ilość witaminy C zgodnie z amerykańską Agencją ds. Żywności i Leków dla zdrowych osób wynosi 90 mg dla mężczyzn i 75 mg dla kobiet. Osobom, u których występują zwiększone czynniki ryzyka niektórych chorób lub zaburzeń, lub tym narażonym na różne czynniki stresogenne (palacze, alkoholicy, kobiety w ciąży, diabetycy), często zaleca się spożywanie większej dawki witaminy C dziennie.

Nasze ciała nie są w stanie magazynować witaminy C, więc jej nadmiar jest wydalany z moczem. Za górną granicę dziennego spożycia witaminy C dla osób dorosłych uznaje się dawkę na poziomie 2000 mg. Podaż taka może być jednak przyczyną skutków ubocznych, do których zaliczamy nudności, biegunkę, skurcze, bóle głowy, bezsenność oraz zgagę. 

Bibliografia:
1.https://www.nei.nih.gov/learn-about-eye-health/eye-conditions-and-diseases/age-related-macular-degeneration
2. https://www.aao.org/eye-health/diseases/amd-macular-degeneration
3. Age-Related Eye Disease Study Research Group (2001). A randomized, placebo-controlled, clinical trial of high-dose supplementation with vitamins C and E, beta carotene, and zinc for age-related macular degeneration and vision loss: AREDS report no. 8. Archives of ophthalmology (Chicago, Ill. : 1960), 119(10), 1417–1436.  https://doi.org/10.1001/archopht.119.10.1417
4. https://eyecheck.com/blogs/nutrition/vitamin-c-and-macular-health